De IT-infastructuur van de Belastingdienst is sterk verouderd. Vanaf 2027 kan de fiscus pas grote wijzigingen in het belastingstelsel aan.
Dat melden ingewijden aan de NOS. De Belastingdienst wacht nog een Hoge Raad-uitspraak af die wellicht een hervorming van de vermogensrendementheffing (box 3) zal eisen. Dat zou 4 miljard euro kunnen kosten en bovendien verdere aanpassingen in de digitale systemen van de Belastingdienst vereisen.
In het NOS-bericht is de toon enigszins positief. Dat is opmerkelijk, aangezien de ouderdom van de IT-systemen van de Belastingdienst juist een heikel punt is. Al jaren blijkt dat zaken als btw-verlaging slechts met veel moeite digitaal te realiseren zijn. Begin 2023 maakte NRC de jaarlijkse schade op: het jaar ervoor gaf de Belastingdienst 849 miljoen euro uit aan IT, voornamelijk voor onderhoud en reparatie. Ook op Techzine berichtten we hier destijds over.
Tip: ICT-falen bij de overheid mede veroorzaakt door teveel aan ‘magisch denken’
Een gedeelte van de Belastingdienst-software draait nog altijd in de ontwikkelomgeving COOL:Gen uit 1987. Het zou moeite kosten een nog exotischere IT-aanpak elders te vinden annno 2024.
Net als geldt voor banksystemen die op COBOL draaien, is het vanzelfsprekend lastig om een dergelijk obscure infrastructuur te laten onderhouden door nieuwe programmeurs. Momenteel is de Belastingdienst druk bezig om de oeroude codebase om te zetten naar Java. Dit is een hels karwei en vergt tijd, maar had eigenlijk al in 1996 kunnen plaatsvinden toen laatstgenoemde programmeertaal uitgebracht werd.
Explosieve stijging kostenpost
Sommige IT-systemen die de Belastingdienst nog steeds gebruikt, stammen af van de jaren ’70. Onderhoud daarvan is dermate problematisch dat het innen van belastingen zelfs gevaar loopt. Elk jaar wordt het probleem erger, zeker omdat ook de expertise van deze oude systemen uitdunt.
Naar aanleiding van het eerder genoemde NRC-artikel schreef staatssecretaris Marnix van Rij in februari 2023 een brief aan de Tweede Kamer (pdf) over de staat van de Belastingdienst. Pas in 2026 zouden de IT-systemen van de Belastingdienst in orde zijn. Als een nieuw kabinet fundamentele wijzigingen wil doorvoeren vóórdat de vernieuwing voltooid is, levert dat extra vertraging op.
Eigenlijk 2028
Nu blijkt dat de Belastingdienst feitelijk wat extra speling opeist. Hoewel het jaar 2027 genoemd wordt, is de aangifte voor dat jaar pas in 2028. Begin dat jaar ‘hoeven’ de IT-systemen dus pas klaar te zijn. Dit lijkt al een impact te hebben op het beleid dat de Kamer verlangt van bewindslieden. Zo zou de spaartaks pas in 2027 ingaan, een datum die de bejaarde IT-infrastructuur zou ontzien.
De conclusie die de NOS-bronnen trekken, lijkt dus vooral een positieve spin te zijn op een al eerder aangekaarte kwalijke zaak. Frappant is dat er direct wat extra tijdmarge wordt meegenomen, iets dat de vraag oproept of de beoogde 2027-datum wel zal lukken. Overigens ligt het pijnpunt niet zozeer bij het feit dát er nu wijzigingen doorgevoerd worden, maar dat het zo lang heeft geduurd voordat er vernieuwing plaatsvond. De IT-misser bij de Belastingdienst is al jaren geleden gemaakt, maar dit nieuwe nieuws heropent vooral oude wonden.
Lees ook: ‘Cloudtransitie Dienst Toeslagen moet vaart maken’