Amerikaans president Donald Trump heeft importtarieven uitgerold voor allerlei landen. Goederen uit de Europese Unie hebben te maken met een tarief van 20 procent zodra ze in de VS verschijnen. Deze ontwikkeling en vele anderen drijven ASML-CEO Christophe Fouquet ertoe zich uit te spreken over de toenemende geopolitieke spanningen. De Nederlandse chipmachinefabrikant benadrukt dat internationale samenwerking cruciaal is voor vooruitgang in de sector.
“Onze industrie is in feite gebouwd op het vermogen van mensen om samen te werken, om samen te innoveren,” verklaarde Fouquet tijdens een industrieel evenement in Nederland op donderdag, waar Bloomberg een opname van in handen heeft. Hij benadrukte dat exportcontroles en toenemende geopolitieke spanningen deze samenwerking ondermijnen, zonder specifiek in te gaan op de nieuwe Amerikaanse importheffingen.
Impact op Europese techsector
Techbedrijven in de Europese Unie, die geconfronteerd worden met een heffing van 20 procent, zijn nog bezig met het bepalen van de impact op hun bedrijfsactiviteiten en toeleveringsketens. ASML bevindt zich als enige bouwer van EUV-lithografiemachines wereldwijd in een unieke positie. Zonder ASML’s machines wordt het onmogelijk voor halfgeleiderbedrijven om chips te produceren die noodzakelijk zijn voor hoogwaardige smartphones en computers.
Hoewel de door Trump aangekondigde heffingen halfgeleiders uitsluiten, maken ze geen specifieke melding van chipmachines zoals die van ASML. De nieuwste modellen kosten naar verluidt 350 miljoen dollar per stuk. Door de importtarieven is het mogelijk dat Intel en de Amerikaanse tak van TSMC ruim 400 miljoen dollar netto moeten overhandigen. Een woordvoerder van ASML weigerde aan Bloomberg commentaar te geven op hoe de heffingen het bedrijf zouden kunnen beïnvloeden.
Volgens Thornburg Investment Management, waar het persbureau mee sprak, zouden de directe kortetermijneffecten beperkt kunnen zijn. In 2024 kwam ongeveer 16 procent van ASML’s netto-omzet van klantfaciliteiten in de Verenigde Staten, volgens het jaarverslag van het bedrijf. De grote ASML-afhankelijkheid van inkomsten uit China is weer een ander zorgpunt, maar zorgt ervoor dat de huidige tarieven een beperkt effect hebben.
Expansie in de VS
Verschillende belangrijke ASML-klanten, waaronder Intel, TSMC en Samsung, zijn bezig met het uitbreiden van hun activiteiten in de VS, met plannen om in de komende jaren een reeks nieuwe chipfabrieken te bouwen. Samen met het AI-initiatief Project Stargate zijn de contouren te zien van een volledig op Noord-Amerika gericht ecosysteem voor de productie en inzet van geavanceerde chips, hoewel de internationale afhankelijkheid vrijwel onmogelijk te elimineren is. Zo zijn sommige stoffen als gallium nitride, een mogelijk substituut voor silicium, voornamelijk afkomstig uit China.
Bloomberg merkt tevens op dat het financiële plaatje voor VS-expansie voor chipspelers juist positief is. Een belangrijke stimulans voor de Amerikaanse uitbreiding is namelijk een belastingkorting van 25 procent op investeringen, onderdeel van de Chips and Science Act uit 2022, die kan worden gebruikt om de aankoop van dure chipmachines te compenseren. Dit zou op langere termijn een positief effect kunnen hebben op de verkoop van ASML-apparatuur in de VS, en dus ondanks de importtarieven ook op ASML zelf.
Bredere handelsconflicten
Trumps zogenaamde ‘wederkerige heffingen’ treffen zowel bondgenoten als tegenstanders, met een bereik dat veel verder gaat dan enige handelsmaatregelen uit zijn eerste termijn. Dit raakt ook Nederland en verschillende andere belangrijke exporteurs van chipmachines, zoals Japan (nu geconfronteerd met een heffing van 24 procent) en Zuid-Korea (26 procent importheffingen).
De EU bereidt een pakket vergeldingsmaatregelen voor, zei de Nederlandse minister van Buitenlandse Handel Reinette Klever, waarbij individuele landen de mogelijkheid hebben om input te leveren. “Ik ontmoette de Amerikaanse handelsvertegenwoordiger enkele weken geleden in Washington en benadrukte daar het belang van wederkerige handel, en dat blijft onze inzet voor de toekomst,” aldus Klever. Ze weigerde aan Bloomberg commentaar te geven op de vraag of Nederland uitzonderingen zou zoeken voor ASML.
Toenemende druk op de chipindustrie
De situatie voor ASML was zoals gezegd al complex door de eerder opgelegde exportrestricties naar China. Deze zijn vrijwel altijd door Nederland overgenomen op basis van de wensen van de VS, onder zowel voormalig president Biden als Trump. Fouquet, sinds vorig jaar de opvolger van ASML-veteraan Peter Wennink, staat voor de uitdaging om ASML door deze turbulente periode te leiden. Sterker nog, de situatie wordt steeds uitdagender voor de chipmachinebouwer. De exportrestricties hebben de afgelopen jaren geleid tot een uitbreiding naar DUV-machines, waar voorheen alleen de high-tech EUV-chipfabricagemachines beperkingen kenden.
De Europese halfgeleiderindustrie probeert ondertussen haar positie te versterken. De European Semiconductor Industry Association (ESIA), waar ASML lid van is, heeft de EU opgeroepen haast te maken met meer steun voor de sector en te zorgen voor minder exportrestricties om de Europese chipindustrie een boost te geven.
Wereldwijde concurrentie
We hebben het dan nog niet eens gehad over de groeiende diversiteit aan concurrenten op het wereldtoneel. Naast de gevestigde spelers zoals Taiwan, Zuid-Korea, de VS en Japan, doen ook nieuwe partijen zoals Saoedi-Arabië een gooi naar een sleutelrol in de chipindustrie.
Nederland heeft met ASML een cruciale positie in de wereldwijde chipproductie verworven, maar ook hier spelen zaken die de situatie kunnen laten veranderen. De Nederlandse regering heeft met Project Beethoven een programma opgezet om chipmachinebouwers zoals ASML in het land te houden, hoewel recent bleek dat dit project vertraging dreigt op te lopen. De situatie moet nu wijzigen willen alle ambities vóór 2030 zijn voltooid, en daarvoor kan het al zijn dat ASML gedeeltelijk de activiteiten verkast naar het buitenland.
Ondanks de uitdagingen blijft ASML’s positie als onmisbare speler in de chipindustrie onbetwist, maar de toenemende geopolitieke spanningen vormen een bedreiging voor de internationale samenwerking die volgens Fouquet cruciaal is voor verdere innovatie in de sector.